G�ne� I��nlar�n�n V�cut �zerindeki Etkileri ve Korunma Yollar�

G�ne� ��, g�zle g�r�lebilir olan ve olmayan, farkl� dalga boylar�nda d�nyaya ula�an, etkileri a��s�ndan farkl�l�klar g�steren bir grup elektromanyetik radyasyon �e�idinin toplam�d�r.

Solar radyasyon da denen bu ��n demetlerinin baz�lar� insanlar i�in zarars�zken baz�lar� zararl�d�r.

Bu yaz�m�zda solar radyasyonun bir �e�idi olan ultraviyole ��nlar�ndan, v�cudumuz �zerindeki etkilerinden ve onlardan nas�l korunabilece�imizden bahsedece�iz.

Ultraviyole (UV) ��nlar� temelde 3 �e�ittir:

UVC I�INLARI

🔸En k�sa dalga boylu ultraviyole ��nlar�d�r ve dolay�s�yla en zararl� olanlard�r.

🔸Ozon tabakas� taraf�ndan tamam�yla emildikleri i�in insan sa�l�� a��s�ndan risk olu�turmazlar.

UVB I�INLARI

🔸UVA ��nlar�ndan daha k�sa ve daha zararl�d�rlar.

🔸B�y�k bir k�sm� ozon tabakas� taraf�ndan emildi�inden yery�z�ne inen ultraviyole ��nlar�n�n yaln�zca %5 kadar�n� olu�tururlar.

🔸Pencere camlar� taraf�ndan tamam�na yak�n� filtrelenebilir.

🔸V�cudun D vitamini yaparken kulland�� temel ultraviyole ��nlar�d�r.

🔸Cilt kanserleri ile ili�kilendirilen temel ultraviyole ��nlar�d�r.

🔸G�ne� kremi al�rken mutlaka UVB ��nlar�na kar�� koruyuculuk aranmal�d�r. SPF 30 koruma %97, SPF 50 koruma %98 koruyuculuk sa�lar.

UVA I�INLARI

🔸UVB ve UVC ��nlar�na g�re daha uzun dalga boyuna sahiptirler.

🔸Ozon tabakas� taraf�ndan emilmezler.

🔸Yery�z�ne ula�an ultraviyole ��nlar�n�n yakla��k %95�ini olu�tururlar.

🔸%50 civar� pencere cam�ndan ge�ebilir.

🔸UVB�ye g�re daha derin cilt tabakalar�na ula�abilirler.

🔸Y�l boyunca daha sabit bir �ekilde varl�klar�n� s�rd�r�rler.

🔸Daha �ok ciltte ya�lanma, k�r��kl�k ve esneklik kayb� ile ili�kilendirilmektedirler.

🔸UVB ��nlar�n�n zararl� etkilerini art�rarak cilt kanseri olu�umuna katk� sa�layabilirler.

🔸G�ne� kremi al�rken mutlaka UVA ��nlar�na kar�� da koruyuculuk aranmal�d�r. SPF fakt�r� sadece UVB ��nlar�na kar�� koruyucudur. G�ne� kremlerinde UVA koruyuculu�u �UVA� �eklinde veya �geni� spektrumlu� / �broad spektrum� olarak belirtilmektedir. Belirtilmiyorsa UVA ��nlar�na kar�� koruma sa�lam�yor demektir.

UVA & UVB I�INLARI

🔸Bulutlardan ge�erek yery�z�ne ula�abilirler.

🔸1 metre su taraf�ndan sadece %20 kadar� filtrelenebilir ve ayr�ca su y�zeyi taraf�ndan geri yans�t�ld�klar� i�in su i�inde veya kenar�nda iki kat ��na maruziyet s�z konusudur.

🔸Kuma�, beton, kar gibi a��k renkli y�zeylerden yans�yarak daha fazla maruziyete neden olabilirler.

🔸G�ne� kremini g�ne�e ��kmadan 30 dakika �nce s�r�p her iki saatte bir ve her suya girip ��kt�ktan sonra yenilemek daha y�ksek koruma sa�lamaktad�r.

🔸S�k dokumal� baz� kuma�lar da belirli oranda koruma sa�layabilmektedir. Test etmek i�in kuma�� g�ne�e tutup i�inden ��k ge�ip ge�medi�ine bakabilirsiniz. Ge�iyorsa koruma sa�lam�yordur.

🔸Koyu ve parlak renkli kuma�lar, �� daha az yans�tt�� i�in ikincil maruziyeti azaltmaktad�r.

🔸UVA ve UVB ��nlar�n� filtreleme �zelli�i olan kuma�lardan yap�lm�� r�nleri tercih ederek de ultraviyole ��nlar�ndan korunmak m�mk�n. Bu kuma�larda UPF standard� kullan�lmaktad�r. UPF 50 �zellikli bir kuma� ultraviyole ��nlar�n�n %98�ini filtreleyebilmektedir.

🔸UPF fakt�r� olsun olmas�n, t�m kuma� tipleri �sland�klar�nda veya darl�k nedeniyle esnediklerinde koruyuculuklar� azal�r. Bu nedenle g�ne� alt�nda kuru ve bol giysiler giymek daha fazla koruma sa�lamaktad�r.

🔸UV 400 korumal� g�zl�kler %99 oran�nda ultraviyole ��nlar�n� filtreleyebilir.

🔸DNA mutasyonlar�na neden olarak cilt kanserine zemin haz�rlayabilirler.

🔸G�zlerde katarakt olu�umuna neden olabilirler.

Ultraviyole ��nlar� i� organlara do�rudan ula�abilecek kadar derine i�leyemese de ciltte zarara neden olabilirler. Ancak burada bireysel farkl�l�klar �nemlidir.

��yle ki, cildin en d�� tabakas� epidermis tabakas�d�r. Bu tabaka melanin adl� bir pigment i�erir. Bu pigment

🔸cilde rengini verir,

🔸D vitamini yap�m�nda kullan�l�r,

🔸UV ��nlar�na kar�� v�cudu, �zellikle de sinirleri ve kan damarlar�n� i�eren ve bir alt tabaka olan dermis tabakas�n� korur.

G�ne� ��na a��r� maruziyet, epidermisin hasarlanmas�na, ultraviyole ��nlar�n�n dermiste de hasar olu�turmas�na yol a�abilece�i gibi cilt kanserine de zemin haz�rlayan genetik mutasyonlara neden olabilir.

A��k tenli ki�ilerde epidermis h�creleri daha az melanin pigmenti i�erir. Bu nedenle ultraviyole ��nlar�na kar�� savunmalar� daha azd�r ve dolay�s�yla daha kolay yanarlar. Bir ba�ka deyi�le, ciltlerinde daha kolay hasar olu�ur ve kansere yol a�abilecek genetik mutasyonlara daha yatk�nd�rlar.

Di�er yandan cilt renginin daha koyu olmas�n�n veya bronzla�man�n kanser geli�imine engel te�kil etmedi�ini belirtmekte de fayda var.

Solaryumda bronzla�mak ise, verilen UV ��nlar�n�n �ok daha yo�un olmas� nedeniyle daha da tehlikelidir ve kanser riskini daha fazla art�rmaktad�r.

Bunca zarardan bahsetmi�ken "UV ��nlar�n�n hi� mi faydas� yok?� sorusu akla gelebilir.

UVB ��nlar�n�n v�cudun sa�l�kl� �al��abilmesi i�in gerekli vitaminlerden biri olan D vitamini yap�m�nda kullan�ld��n� s�yleyelim.

Di�er yandan v�cudun yeterli D vitamini �retmesi i�in haftada 3-4 kere 15�er dakika kadar g�ne�e maruziyet yeterli g�z�kmektedir. Bunun d��ndaki zamanlarda y�ksek fakt�rl� g�ne� koruyucu �nerilmektedir.

Korunmas�z �ekilde g�ne� maruziyetini art�rman�n cildi ya�land�rd��n�, k�r��kl�klara neden oldu�unu, cilt kanseri ve g�zlerde katarakt riskini �nemli �l��de art�rd��n� d��nerek olu�turulmu� genel kan�, olas� D vitaminini eksikli�inin yiyeceklerden ve takviyeler yolu ile kar��lanmas�n�n daha do�ru oldu�u �eklindedir.

#saglikcimnet #saglikcim #wholemedics #wholemedicscomtr #ultraviyoleisinlari #UVA #UVB #gunestenkorunma #guneskremi #guneskoruyucu #SPF #SPFfaktoru #UPF #UPFfaktoru #guneskoruyucukumaslar #UV400 #UVfiltreligozlukler #guneskorumaligozlukler #ciltkanseri #katarakt #melanin #melaninnedir #melaninneiseyarar #ciltkanseri #katarakt #Dvitamini #solaryum